Ergenlikte Annelik: Destekleyici İlişki Nasıl Kurulur?
- Ergenlik dönemi, çocuğunuzun hem bedensel hem de duygusal olarak büyük dönüşümler yaşadığı, aynı anda hem size yakın kalmak hem de sizden uzaklaşmak istediği karmaşık bir süreçtir. Bu dönemde çocuğunuzun ihtiyaçlarını anlamak, çatışmaları azaltmak ve güçlü bir bağ kurmak için destekleyici bir tutum sergilemeniz büyük önem taşır. Bu yolculukta size yardımcı olabilecek bazı öneriler hazırladık.
- 1. Duygularını Ciddiye Alın
- Ergenliğe adım atan çocuğunuz, duygularını daha yoğun ve uçlarda yaşayabilir. Beynin karar alma ve duygusal kontrol merkezleri henüz tam gelişmemiştir. Bu yüzden zaman zaman tepkileri abartılı ya da tutarsız görünebilir. Ancak çocuğunuzun yaşadığı her duygunun onun iç dünyasında gerçek bir karşılığı vardır. Yapılan araştırmalar, ebeveynin çocuğun duygularını küçümsemek yerine kabul etmesinin çocuğun duygusal gelişimini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. “Üzülme, geçer” benzeri yaklaşımlar yerine “Bu seni ne kadar üzdü, fark ediyorum” demek, çocuğunuza anlaşıldığını hissettirir.
- 2. Sınırlar Koyun Ama Açıklayıcı Olun
- Çocuğunuz özgürleşmek isterken siz onun güvenliğini sağlamakla yükümlüsünüz. Sınır koymak bu dönemde oldukça gerekli ama bu sınırların otoriter bir tonda değil, gerekçeleriyle birlikte sunulması gerekir. Örneğin “Akşam 9’dan sonra dışarıda olmanı istemiyorum çünkü senin güvenliğini önemsiyorum” gibi bir açıklama, hem sınırı koyar hem de çocuğunuza saygı duyar. Yapılan çalışmalarda, otoriterlikten uzak ama tutarlı kurallar koyan ebeveynlerin çocuklarının öz denetim becerilerinin daha gelişmiş olduğu görülmüştür. Ayrıca koyduğunuz kurallarda anne ve babanın tutumunun birbiriyle çelişmemesi, yani tutarlı bir yaklaşım sergilenmesi de oldukça önemlidir; tutarsızlık, çocuğun sınırları sorgulamasına ve çatışmaların artmasına neden olabilir.
- 3. Eleştiriden Uzak ve Açık Bir İletişim Kurun
- Ergenlik, kimlik arayışının yoğunlaştığı bir dönemdir. Bu nedenle çocuğunuz eleştirilere karşı daha hassas hale gelebilir. Sürekli düzeltilen ya da yargılanan bir çocuk zamanla içine kapanabilir. Bunun yerine ona düşüncelerini açıklayabileceği güvenli bir ortam sunmak gerekir. “Bugün seni en çok zorlayan şey neydi?” gibi açık uçlu sorular, hem size duygularını açmasını kolaylaştırır hem de çocuğunuzun düşünme becerilerini geliştirir. İletişimin açık olduğu anne-çocuk ilişkilerinde ergenlik döneminde daha az çatışma yaşanmakta ve çocukların duygusal sağlığı daha güçlü olmaktadır.
- 4. Karar Süreçlerine Dahil Edin
- Ergenlik, sadece bedensel değil, zihinsel olarak da olgunlaşmanın başladığı bir dönemdir. Çocuğunuz artık bazı konularda kendi fikirlerini oluşturmak ister. Onu yok saymak ya da kararlarını sürekli eleştirmek, sizinle arasında bir mesafe oluşmasına yol açabilir. Bunun yerine bazı konularda onun fikirlerini dinleyip sürece dahil etmeniz, hem sorumluluk duygusunu geliştirir hem de sizin ona olan güveninizi hissettirir. “Bu hafta sonu ne yapmak istersin?” gibi küçük sorular bile büyük etkiler yaratabilir.
- 5. Onun İlgi Alanlarına Gerçekten İlgi Gösterin
- Ergenlik dönemindeki çocuklar, çeşitli ilgi alanları geliştirirler. Bu dönemde çocuğunuzun sevdiği müzikleri dinlemek, izlediği diziler hakkında sohbet etmek ya da hobilerine eşlik etmek, onun dünyasına duyduğunuz saygıyı gösterir. Gerçekten ilgi gösterdiğinizi hisseden çocuk, sizinle bağ kurmakta daha istekli olur. Üstelik bu yaklaşım, aranızdaki iletişimi güçlendirirken eleştiriye kapalı konular hakkında konuşmak için de bir köprü görevi görebilir.
- 6. Mahremiyetine Saygı Gösterin
- Ergenlik dönemi, çocuğunuzun kendine ait bir alan ve kimlik oluşturma çabasıyla mahremiyet ihtiyacının arttığı bir dönemdir. Odasına girmeden kapısını çalmak, özel eşyalarını izinsiz karıştırmamak gibi basit ama etkili davranışlar, çocuğunuzun sınırlarına saygı duyduğunuzu gösterir. Araştırmalar, mahremiyetine saygı duyulan ergenlerin ailelerine karşı daha açık ve dürüst olduğunu ortaya koyuyor. Bu saygı, aranızdaki güven duygusunu pekiştirir ve çocuğunuzun hem kendine hem de size olan güvenini artırır.
- Her Şeyi Mükemmel Yapmak Zorunda Değilsiniz
- Unutmamanız gereken önemli bir nokta da şu: Bu sadece çocuğunuzun değil, sizin de değişim süreciniz. Çoğu anne, ergenlik döneminde çocuklarıyla uzaklaştığını düşündüğünde suçluluk hisseder. Oysa bu mesafe, doğru şekilde yönetildiğinde çocuğunuzun bağımsızlık kazanmasına yardımcı olur. Kendinize yüklenmeden, duygularınızı fark ederek ilerlemeniz hem sizin hem de çocuğunuzun ruh sağlığı açısından koruyucudur. Gerekirse bir uzmandan destek almaktan çekinmeyin.
- Unutmayın, güçlü bir anne olmak demek her şeyi tek başına halletmek değil, gerektiğinde yardım alabilmektir. Tüm bu yaklaşımlar, çocuğunuzla aranızdaki ilişkiyi güçlendirmekle kalmaz, onun ergenlik sürecinde kendine güvenen, sağlıklı kararlar alabilen bir birey olarak gelişmesini de destekler. Kurduğunuz her açık iletişim, koyduğunuz her tutarlı sınır ve verdiğiniz her anlayışlı tepki, çocuğunuzun sizi bir rehber ve bir sığınak olarak görmesini sağlar. Bu da ergenlik döneminin çatışmadan çok güvenle şekillenen bir yolculuğa dönüşmesine yardımcı olur.
Yazar: Uzm. Çocuk Gelişimci Deniz Kaplan- Kaynakça
- Baumrind, D. (1991). The Influence of Parenting Style on Adolescent Competence and Substance Use.
- Gottman, J. M., & DeClaire, J. (1997). Raising an Emotionally Intelligent Child.
- Steinberg, L. (2001). We know some things: Parent–adolescent relationships in retrospect and prospect. Journal of Research on Adolescence.
- Özyürek, A. (2013). Ergenlik Döneminde Ebeveyn-Tutumlarının Ergenin Psikolojik Uyumu Üzerindeki Rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi
- Yavuzer, H. (2019). Çocuk Psikolojisi.
- Kaya, A. & Siyez, D. M. (2009). Aile İşlevlerinin Ergenlerde Karar Verme Stilleri ile İlişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi
- Salı 13 May 2025
- 5
