Çocuğunla birlikte kitap okumanız birlikte kaliteli vakit geçirme olanağı sunmakla kalmıyor aynı zamanda da çocuğunu bilişsel, sosyal ve duygusal alanlarda destekliyor. Kitap okumanın önemli olduğunu hepimiz biliyoruz ama hadi bu faydaları detaylandıralım sonra da kitap seçerken çocukluk evrelerine uygun nasıl seçebilirsin bunlara göz atalım.

Dil Gelişimi: Kitaplar, günlük hayatta kullanılandan farklı kelimeleri çocuğunun kelime dağarcığına katmasına yardımcı olur. Çocuğun yeni kelime ve cümle yapılarını duyarak ve görerek dil becerilerini geliştirir. Böylece kendini daha iyi ifade etmeye başlar.

Yaratıcılık ve Hayal Gücü: Hikayeler ve özellikle masallar çocuğunun farklı dünyalara yelken açmasına olanak sağladığı için hayal gücünü genişletir ve onu yaratıcılığa teşvik eder. Kitap okurken ona yönelteceğin “Bilge dereye düşen balkabağı tohumlarına ne olacak sence?” gibi sorularla bu süreci destekleyebilir ve problem çözme gibi becerilerini geliştirmesi için yardımcı olabilirsin.

Empati ve Duygusal Gelişim: Karakterlerin yaşadığı deneyimlerle empati kurma becerisi desteklenir. Böylece duygularını adlandırması ve benzer deneyimlerde ne hissettiğini anlamlandırması için ipucu olabilir. Bu durum duygusal gelişimi açısından oldukça faydalıdır. Kitaplardan duyduğu ve okuduğu olaylar, diyaloglar ve durumlar insan ilişkileri açısından yeni şeyleri fark etmesine ve öğrenmesine yardımcı olur.

Çocuk kitapları genellikle bir çocuk karakteri (hayvan, bitki, nesne, yetişkin de olabilir) olan, genellikle olayların meydana geldiği belirli bir zaman ve mekana sahip, olayların sıralı ve mantıksal olarak bağlantılı olduğu kısa anlatılardır. Bu nedenle hikayenin bir başlangıcı, ortası ve sonu vardır ve burada bir tür duygu/düşünce açığa vuran bir çözüm vardır. Hikayeler gerçekçi veya fantastik olabilirler.

Faydalardan bahsettikten sonra şimdi sıra doğru kitabı bulmaya geldi. Tabi ki elimizdeki kitap ne kadar ilgimizi çekerse o kadar hevesle kitap başına oturuyoruz. Konu çocuk olunca, kitap seçerken çocukluk evrelerine göre seçim yapılması önem taşıyor. Şimdi farklı çocukluk evrelerinde hangi tür kitapların tercih edilebileceğine bakalım birlikte:

Okul Öncesi Dönem: Çocuğunun hikayedeki olayları yaşamak istediği bu dönemde. Kendi hayatından örnekler içeren hikayeleri tercih edebilirsin. Çocuğunun kendisini değerli bulmasına yardımcı olan, kendisine olan inancını güçlendiren (Evet, yapabilirim hissi uyandıran), hayal gücünü harekete geçiren hikayeler tercih edebilirsin.

6-8 Yaş: Çocuğunun daha bağımsız, zaman zaman tepkisel ve katı değer yargıları olduğu bu dönemde iyi örnek olabilecek karakterlerle birlikte kötü ve yanlış güçlü karakterleri de içeren, farklı bakış açılarına ve tutumlara sahip farklı insanlar olduğunu gösteren hikayeler tercih edebilirsin. Bağımsızlığını destekleyici ama tepkiselliğini yumuşatıcı kitaplara yönelebilirsin.

8-10 Yaş: Bir grubun parçası olmak istediği, arkadaşlıkları önemli bulduğu, sevilmek ve kabul edilmek istediği ve korkularının arttığı bu dönemde, paylaşmayı teşvik eden kitaplara yönelebilirsin. Hem lider hem de takipçi olmayı gösteren ve öven, korkuların normal olduğunu ve üstesinden gelmenin mümkün olduğunu vurgulayan hikayeleri tercih edebilirsin.

10-12 Yaş: Çocuğunun bireysel becerilerini akranları ile karşılaştırdığı, arkadaşlarıyla daha fazla zaman geçirdiği, cinsiyet rollerinin daha belirgin olduğu ve karşı cinse ilginin başladığı bu dönemde, bireysel kitap seçimlerine saygı gösterirken seçtiği temayla ilgili çeşitlilik sağlayabilirsin. “Bilge sen dedektiflik romanlarını sevdiğin için sana farklı bir yazardan aldım. Dene istersen belki bu yazarı da seversin.”

Çocuğunun yaşına uygun kitap seçerken bunları göz önünde bulundurabilirsin. Ayrıca kaliteli bir çocuk kitabının karakter, hikayenin geçtiği yer, dil özellikleri, olay örgüsü ve içindeki çatışmalar açısından da değerlendirildiğini unutmamakta fayda var. Belki bir sonraki konumuzda bu detaylara değiniriz.

Kaynak:

PRED321 Children’s Literature Class

Yazar:

Bilge Camuzcu (Boğaziçi Üniversitesi, Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü)