DUYULAR ARASI YOLCULUK: DUYU BÜTÜNLEME
Duyu bütünleme kavramıyla önceden karşılaştın mı? Bugün seninle duyu bütünlemenin ne olduğunu, çocuğunun duyu bütünleme sürecine ilk ne zaman başladığını ve çocuğunun duyu bütünleme gelişimi için neler yapabileceğini konuşmak istiyoruz. Duyular arası bir yolculuğumuz başlıyor.
Duyu Bütünleme Nedir?
Duyu bütünleme kavramını ilk kez Amerikalı ergoterapist ve psikolog Jean Ayres ortaya koydu. Bu tanıma göre duyu bütünleme vücudundan ve çevrenden gelen duyusal bilgileri organize etmeni ve vücudunu çevreye uygun şekilde kullanmanı sağlayan nörolojik bir işlem. Peki bu duyusal bilgiler nedir? Ve kaç duyumuz var? Duyular deyince genelde 5 duyumuz akla geliyor :) Ancak toplamda tam 8 duyumuz var. Bunlardan dokunma, işitme, görme, koku ve tat en çok bilinen duyular.
Bu duyularımız dışında 3 duyumuz daha var. Nedir bu duyular?
Vestibüler duyu: Vücudumuzun denge merkezidir. Yerçekimine karşı dengede durmamızı sağlar.
Proprioseptif duyu: Kas eklem sistemimizi oluşturan duyudur ve beden algısıyla yakından ilgilidir.
İnteroseptif duyu: İç organlarımızla beynimiz arasındaki iletişimi sağlar. Eğer karnının açlığını hissedebiliyorsan işte bu duyu sayesinde oluyor :)
Peki tüm bu duyuları ne zaman hissetmeye başlarız. Duyular arası yolculuğa ilk ne zaman çıkarız?
Duyu Bütünleme Anne Karnında Başlar
Çocuk dünyayı tanımaya henüz anne karnındayken başlar. Daha dünyada gözlerini açmadan, hissetmeden ve nefes almadan dünyayı anlamlandırmaya çalışır. Anne karnındaki hareketleriyle beraber duyu bütünleme süreci de başlar aslında. Hani karnındayken bebeğinin hareketlerini hissedersin ya… Bir o tarafa gider bir bu tarafa :) Amniyo sıvısı içerisinde hareket ederken dışarıdan gelen seslere tepki vermeye başlar. Küçücük alanda o kadar çok hareket eder ki şaşar kalırsın. İşte tüm bu hareketler onun duyu bütünleme sürecine başladığına kanıtıdır :)
Çocuğumun Duyusal Bütünleme Gelişimi İçin Neler Yapabilirim?
Duyu bütünleme anne karnında başlar ve bebek dünyaya geldiği andan itibaren de devam eder. Ancak çevresinden yeterince duyusal uyarana maruz kalmayan çocukların duyusal bütünleme becerilerinde gerilemeler olabilir ve bu da çocuğun dünyayı algılama şeklini ve öğrenmesini etkiler. Peki sen çocuğunun duyusal bütünleme becerilerini nasıl destekleyebilirsin? Duyusal bütünleme yolculuğumuzda son durağımız ‘ben neler yapabilirim’ durağı olsun mu, ne dersin?
Öncelikle özellikle ilk 6 ayın duyusal bütünleme gelişimi için oldukça kritik olduğunu unutma. Bu dönemde çocuğunla bol bol etkileşimde bulun, motor gelişim basamaklarını takip et, yüzüstü aktiviteler için onu destekle ve yerde geçirdiği zamanı artır.
Bahçede ve oyun oynama alanlarında zıplamalı ve tırmanmalı oyunlar için onu cesaretlendir. Neden mi? Çocuğun her zıpladığında görme duyusunun yanı sıra proprioseptif ve vestibüler duyuları da gelişim gösterir ve duyu bütünleme gelişi desteklenmiş olur.
Dengesiz yüzeylerde emeklemesine ya da yürümesine imkân ver. Mesela evdeki büyüklü küçüklü yastıklardan bir yol yap ve bu yolda emeklemesi ve yürümesi için onu cesaretlendir. Nasıl mı? Tabii ki önden sen birkaç kez neşeyle bu yoldan geçerek ona nasıl yürüdüğünü gösterebilirsin :) Senin de bu oyuna dahil olduğunu görmek onu cesaretlendirecektir. Peki bu etkinlik çocuğumun duyu bütünlemesine nasıl yardımcı olur diye soracak olursan; görme, dokunma, proprioseptif ve vestibüler duyularının her biri aynı anda aktif hale gelecek ve çocuğun dengede durmaya çalışırken hem kendi bedenini hem de çevresindeki eşyaları algılama seviyesi artacaktır.
Derin solunum yapabileceğiniz aktiviteler de duyu bütünleme için şahane alternatiflerdir. Örneğin balon şişirme hem çocuğunun çok eğleneceği hem de İnteroseptif duyusunun gelişimine katkı sağlayan bir etkinliktir. Çocuğun balon şişirirken karnının şişişini ve inişini görür, nefes alıp verirken içine dolan havayı fark eder ve kendi bedenini keşfeder.
Çocuğunla beraber duyular arası yolculuğa çıkmak aslında bu kadar kolay. Bu etkinlikleri yaparken çocuğunla beraber bu yolculuğun keyfini çıkar. Bu yolculukla onun duyularını fark etmesi ve bu duyularını daha fazla hissetmesi için duyular üzerine konuşmak da harika bir fikir olabilir :)
Çocuk kalın, çocuklarla kalın…
Yazar: Betül Polat
Kaynakça
Cohn, E., May-Benson, T., & Teasdale, A. (2011). The relationship between behaviors associated with sensory processing and parental sense of competence. Occupation, Participation and Health, 31, 172–181.
Bar-Shalita, T., Vatine, J., & Parush, S. (2008). Sensory modulation disorder: A risk factor for participation in daily life activities. Developmental Medicine & Child Neurology, 50, 932–937.
- Salı 01 Şub 2022
- 453
