• Çocuğunuz yıllardır severek sürdürdüğü bir aktiviteyi; örneğin yüzmeyi artık yapmak istemediğini söylediğinde bu durum sizi şaşırtabilir, endişelendirebilir ve pek çok soruyu beraberinde getirebilir. “Neden artık istemiyor?”, “Onca emek boşa mı gitti?” veya “Devam etmezse geriler mi?” gibi düşünceler oldukça doğaldır. Oysa çocuklarda ilgi ve motivasyonun değişmesi gelişimin olağan bir parçasıdır. Önemli olan, bu değişimi paniklemeden, baskı kurmadan ve çocuğun duygu dünyasını anlamaya çalışarak yönetebilmektir.

• Sakin Kalın ve Alttaki Nedeni Anlamaya Çalışın
• Bu süreçte ilk adım, sakin kalmak ve çocuğunuzun neden böyle hissettiğini anlamaya çalışmaktır. İlgi kaybı çoğu zaman ani bir vazgeçiş değil, arka planda yaşanan bir duygunun işareti olabilir. Hayatındaki bir değişiklik, antrenör veya arkadaş ilişkilerindeki bir sorun, performans baskısı, yorgunluk ya da özgüvenle ilgili bir endişe bu isteğin görünmeyen sebepleri olabilir. Bu nedenle çocuğunuzu yargılamadan dinlemek, gerçekten neye ihtiyaç duyduğunu anlamanızı sağlar. “Bir süre ara verebilirsin, neye ihtiyacın olduğunu birlikte bulabiliriz.” gibi bir ifade bile onun rahatlamasını sağlar.

• Yeni Bir Aktivite Arayışına Girmeden Önce Bekleyin
• Ebeveynlerin sık düştüğü bir diğer yanılgı, çocuk bir etkinliği bırakmak istediğinde onu hemen başka bir aktiviteye yönlendirmektir. Oysa bu dönem çoğu çocuk için bir “boşluk doldurma” zamanı değil, bir dinlenme ve yeniden değerlendirme sürecidir. Küçük bir mola, çocuğun ne hissettiğini anlamasına, motivasyonunu tazelemesine ve kendi kararlarını daha sağlıklı biçimde verebilmesine destek olur. Bu yüzden bu molayı sürekli yeni aktivitelerle doldurmaya çalışmak içsel motivasyonu zayıflatabilir. Bazı çocuklar kısa bir aradan sonra aktiviteye kendi isteğiyle geri dönerken, bazıları yeni bir ilgi alanı geliştirebilir. Her iki durum da gelişimsel olarak tamamen normaldir. Önemli olan, çocuğunuzu yönlendirmek değil, ona kendi yolunu bulması için eşlik etmektir.

• Gerekiyorsa Küçük Düzenlemelerle Süreci Destekleyin
• Eğer süreç tamamen bir bırakma talebi yerine küçük düzenlemelerle desteklenebilecek bir noktadaysa, bazı alternatifler çocuğun motivasyonunu yeniden canlandırabilir. Kurs yoğunluğunu azaltmak, daha küçük gruplarda ilerlemek, antrenör değişikliği yapmak gibi seçenekler çocuğun ihtiyaçlarına daha iyi karşılık verebilir. Burada en önemli nokta, bu seçeneklerin baskı unsuru değil, sadece öneri olarak sunulması ve kararın çocuğa bırakılmasıdır.

• İlgi Değişimini Bir Kayıp Değil, Fırsat Olarak Görün
• Son olarak, ilgi değişimini bir kayıp olarak görmek yerine bir gelişim fırsatı olarak değerlendirmek sürecin en sağlıklı çerçevesini oluşturur. Yıllardır verilen emeğin değeri elbette büyüktür; ancak çocukların büyüme yolculuğu, devamlılıktan çok deneyim çeşitliliği üzerine kuruludur. Bu değişim, çocuğun kendini tanımasını, karar verme becerilerini güçlendirmesini ve özgüvenini geliştirmesini destekleyen önemli bir fırsattır.

• Anlayışla yaklaşmak, dinlemek, seçenekler sunmak ve çocuğa zaman tanımak… Tüm bu adımlar, hem çocuğunuz hem de sizin için süreci çok daha sağlıklı hale getirir. Unutmayın, çocuğunuzun bir aktiviteyi bırakmak istemesi kayıp ya da başarısızlık değil; gelişimin doğal, hatta gerekli bir parçasıdır. Bu dönemde gösterdiğiniz esneklik, çocuğunuzun kendini güvende hissetmesine önemli bir katkı sağlar. Zaman içinde, ihtiyacı olan desteği aldığında kendi kararını daha net verecek ve yeni bir adım atmak için hazır olduğunu size zaten gösterecektir.

Yazar: Uzm. Çocuk Gelişimci Deniz Kaplan

• Kaynakça

1. Harvard University, Child Development Research, 2018
   
2. Journal of Child Development, 2019, “Effects of Parental Pressure on Motivation in Children”
   
3. National Association for Sport and Physical Education (NASPE), “Motivating Children Through Activity Variations,” 2020
   

• American Academy of Pediatrics, “Supporting Children’s Interests and Autonomy,” 2021